Regelmatig hoor ik mijn praktijk de vrouw zeggen: “Hij luistert gewoon niet naar mij. Ik heb dit gesprek al zo vaak met hem gevoerd, maar het komt gewoon niet bij hem binnen. Hoe dring ik tot hem door? Hoe komen wij echt in een goed gesprek met elkaar?” Dat is een goede vraag. Want een goed gesprek voeren is makkelijker gezegd dan gedaan. Het komt regelmatig voor dat men langs elkaar heen praat. Dat gebeurt niet alleen in liefdesrelaties, dat gebeurt overal waar er gecommuniceerd wordt. In deze blog vertel ik je hoe je een constructief gesprek met elkaar kunt voeren door middel van de methode: Geweldloze Communicatie (GC).
Met Geweldloze Communicatie leren we onze eigen diepere behoeften en die van anderen te horen. Door de nadruk te leggen op diep luisteren – naar onszelf en anderen – helpt Geweldloze Communicatie ons het diepte van ons eigen mededogen te ontdekken. Door Geweldloze Communicatie te beoefenen, kunnen we leren verduidelijken wat we waarnemen, welke emoties we voelen, naar welke waarden we willen leven en wat we van onszelf en anderen willen vragen. We zullen niet langer de taal van schuld, oordeel of overheersing spreken, maar we kunnen het diepe plezier ervaren om bij te dragen aan elkaars welzijn.
Contents
Genezing en verzoening
Geweldloze Communicatie creëert een pad voor genezing en verzoening in de vele toepassingen, variërend van intieme relaties, werkomgevingen, gezondheidszorg, sociale diensten, politie, gevangenispersoneel en gedetineerden, tot regeringen, scholen en organisaties voor maatschappelijke verandering. “Alles wat in Geweldloze Communicatie is geïntegreerd, is al eeuwen bekend over bewustzijn, taal, communicatieve vaardigheden en het gebruik van macht waardoor we een perspectief van empathie voor onszelf en anderen kunnen behouden, zelfs onder moeilijke omstandigheden.” – Marshall B. Rosenberg, Phd
Geweldloze Communicatie bevat niets nieuws. Het is gebaseerd op historische principes van geweldloosheid – de natuurlijke staat van mededogen als er geen geweld in het hart aanwezig is. Geweldloze Communicatie herinnert ons eraan wat we al instinctief weten over hoe goed het voelt om authentiek contact te maken met een ander mens.
Verbinding maken
De methode van Rosenberg, die nu wordt gebruikt door bedrijven, conflictonderhandelaars en persoonlijke therapeuten, is geworteld in de overtuiging dat alle mensen dezelfde universele behoeften delen, inclusief het gevoel dat ze worden gehoord, begrepen, gewaardeerd en gerespecteerd. Conflicten ontstaan wanneer woorden worden gezien als bedreigingen, die overgaan in machtsstrijd. Het doel van Rosenbergs benadering in vier stappen voor zinvolle gesprekken is om verbinding te maken met ieders behoeften, niet om te ‘winnen’.
Vier stappen in de verbindende communicatie
1. Waarnemen zonder oordeel
Het GC-proces begint met neutrale observatie. In gesprekken kan dit het gemakkelijkst worden gedaan door samen te vatten wat iemand heeft gezegd, zonder emotionele input. Dat betekent dat je geen oordeel of ‘verhaal’ aan je reactie moet hechten. Opmerkingen die beginnen bij de eerste persoon, dat wil zeggen “Ik hoor je zeggen …” werken beter dan “Je zei net …”. Voorbeeld: Persoon 1 (Jakhals): “Waarom heb je nou weer de afwas niet even in de vaatwasser gedaan? Dat zou jij toch doen? Dat hebben wij toch afgesproken?” Persoon 2 (Giraf): “Ik hoor dat je je afvraagt wat maakt dat de afwas nog op het aanrecht staat? En dat je graag had gezien dat ik de afwas in de vaatwasmachine had gedaan, gezien de afspraak die wij daarover met elkaar hebben gemaakt…” Deze tool vertraagt het tempo van de conversatie en dwingt beide partijen om na te denken en te verduidelijken. Maar het is gemakkelijker gezegd dan gedaan: “Het is een spier om te ontwikkelen, want wat we meestal doen als we ergens door geïrriteerd raken, is meteen in de weerstand gaan.”
2. Voelen
Praat over gevoelens, niet over problemen. Als je probeert jouw stem te laten horen, beschrijf dan duidelijk jouw eigen emoties, in plaats van jouw standpunten. In het bovenstaande voorbeeld zou de tweede persoon bijvoorbeeld kunnen vragen: “Voel je je niet serieus genomen en niet gerespecteerd?” in plaats van boos te worden. Het moeilijkste bij het volbrengen van deze stap is alleen uiting geven aan je eigen emotionele onrust, in plaats van je emoties in schuld te vertalen. Het is nuttig om gevoelens van bezorgdheid, angst, liefdesverdriet, woede, ontzetting of verwarring te beschrijven. ‘Ik voel me daarbij …’ daarentegen wordt meestal gebruikt om meningen te uiten, niet om gevoelens. Zelfs “Ik voel me verkeerd begrepen”, drukt uit “Je hebt me verkeerd begrepen”, en geeft subtiele schuld. “Ik voel me gekwetst” is ook een valstrik; het impliceert dat de andere persoon iets verkeerd heeft gedaan.
3. Communiceren van behoeften
Volgens de leerstellingen van Geweldloze Communicatie zijn alle emoties die we ervaren als we van streek zijn verbonden met een onvervulde behoefte, wat een vereiste is voor tevredenheid. Rosenberg ontdekte dat menselijke behoeften universeel in een van de weinige categorieën vallen, waaronder verbinding, eerlijkheid, vrede, spel, lichamelijk welzijn, zingeving en autonomie. In stap 3 koppelt de ene deelnemer de geuite gevoelens van de ene of de andere partij aan de onvervulde behoeften van beide partijen. Iemand die zich zorgen maakt over de afwas die nog op het aanrecht staat in plaats van in de vaatwasser, zou kunnen zeggen: “Ik wil er zeker van zijn dat het huis netjes is.” De andere partij zou kunnen vragen: “Ben je op zoek naar rust en reinheid?” In een verhit gesprek kan het terugkeren naar het identificeren van behoeften, wegversperringen wegnemen. “Tachtig procent van de tijd dat men getriggerd wordt, dient de aandacht voordat je verder gaat, te worden gericht op een ‘verzoek tot verbinding’. Dat zou als volgt kunnen klinken: “Ik vraag me af of ik goed begrijp hoe je je voelt”, of “Ik vraag me af wat je me hebt horen zeggen.”
4. Doe een verzoek of een wens
Op een bepaald moment in het gesprek is het tijd om concrete acties te vragen die kunnen helpen bij het bevredigen van een behoefte. Meestal zullen deze verzoeken organisch ontstaan wanneer beide partijen openlijk met elkaar in contact komen. Mensen komen met ideeën waar ze nooit aan zouden hebben gedacht als ze zich boos en ongehoord voelen. Een verzoek omtrent het vullen van de vaatwasser zou heel simpel kunnen zijn: “Zou je de afwas in de vaatwasser willen doen?” De vraag moet op een moment van overeenstemming tussen de partijen zijn, anders dreigt het plat te vallen. Een bruikbare analogie is dat twee glazen water in elkaar worden gegoten en overlopen. Dat is wat er gebeurt als twee mensen praten zonder te erkennen wat de andere persoon drijft. In de woorden van Rosenberg: “Ik zou niet verwachten dat iemand die gewond is geraakt mijn kant hoort totdat ze voelden dat ik de diepte van hun pijn volledig had begrepen.”
Gebruik de vier stappen om voor jezelf te zorgen
De vier stappen kunnen ook worden gebruikt om met de eigen behoeften en innerlijke conflicten om te gaan. Dit houdt in dat je opmerkt wat jou triggert; jouw oordeel en gevoelens over die trigger benoemen; het erkennen van de noodzaak die aan dat oordeel is verbonden; en het vinden van een strategie om je te helpen in die behoefte te voorzien. Midden in een verhit gesprek kun je er bijvoorbeeld voor kiezen om jezelf te verontschuldigen en een rustige plek te zoeken, zoals een slaapkamer, om deze stappen te doorlopen. Als je tegen jezelf zegt dat jouw omgeving onwetend is, dan ben je waarschijnlijk op zoek naar bewustzijn en gedeelde realiteit. Evenzo, als je denkt dat iemand ‘moeilijk’ is, wil je eigenlijk een gevoel van verbinding. Geweldloos Communiceren is alsof je een tweede taal leert. Je leert ook niet van de ene op de andere dag Italiaans te spreken. Je hebt dus geduld nodig om dit eigen te maken. Een boek die jou hierbij zou kunnen helpen is het boek van Marshall Rosenberg: Geweldloze Communicatie.